Sygn. akt III AUa XXXX/13

 

U Z A S A D N I E N I E

Surfer, w dniu 31 maja 2012r., za pośrednictwem Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie odwołał się do Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych od decyzji organu emerytalnego z dnia 16 maja 2012r., dotyczącej odmowy wypłaty ustawowych odsetek od kwoty 10 154,11 zł, naliczonej na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2012r., sygn. akt III AUa 1128/10.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał między innymi, że stosownie do wyroku Sądu Apelacyjnego, organ rentowy był zobowiązany nie tylko do przeliczenia emerytury i do wypłaty wyrównania, ale także do wypłaty odsetek od tego wyrównania.

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie wniósł o jego oddalenie.

W ocenie, organu emerytalnego, podnoszone w odwołaniu zarzuty dotyczące wydania zaskarżonej decyzji, nie znajdują uzasadnienia w obowiązującym stanie prawnym oraz stanie faktycznym, ustalonym przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego. Organ emerytalny powołał się też na art. 49a policyjnej ustawy zaopatrzeniowej w zw. z art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2013r. wydanym w sprawie o sygn. akt XIII U 3136/12 Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie Surfera

Sąd Okręgowy, poczynił następujące ustalenia faktyczne:

Decyzją z dnia 27 października 2009r., organ emerytalny. Dokonał przeliczenia świadczenia odwołującego się na zasadach określonych w art. 15b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (teks jedn. Dz. U. z 2004r., Nr 8, poz. 67 ze zm.).

Jak wskazał Sąd Okręgowy, na mocy powyższej decyzji, wskaźnik podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy za okres od dnia 11 grudnia 1972r. do 31 lipca 1990r., obniżono z 2,6% podstawy wymiaru do 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby we wskazanym okresie. Pociągnęło to za sobą zmniejszenie wysokości wypłacanej wnioskodawcy emerytury.

Na skutek odwołania wnioskodawcy, Sąd Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, wyrokiem z dnia 11 października 2010r., wydanym w sprawie sygn. akt XIII U 3685/09, oddalił odwołania Surfera od decyzji organu emerytalnego z dnia 27 października 2009r., z dnia 17 grudnia 2009r. i z dnia 26 lutego 2010r.

Sąd Okręgowy wskazał, że odwołujący wniósł apelację od tego wyroku. Na skutek wniesionej apelacji, Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, wyrokiem z dnia 8 lutego 2012r. zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje w ten sposób, że okres służby Surfera od dnia 19 października 1973r. do dnia 18 czerwca 1974r. i od dnia 1 września 1976r. do 28 czerwca 1979r. podlegają przeliczeniu po 2,6% za każdy rok służby, w pozostałej części apelacja została oddalona. Odpis tego wyroku wpłynął do organu emerytalnego w dniu 30 marca 2012r.

Sąd Okręgowy ustalił także, że w związku z ustaleniem nowej wysokości świadczenia, na podstawie wyżej wskazanego wyroku Sądu Apelacyjnego, organ emerytalny w dniu 26 kwietnia 2012r. wydał decyzję o zmianie emerytury policyjnej. Wyrównanie za okres od dnia 1 stycznia 2010r. do dnia 31maja 2012r. w kwocie 10 154,11 zł brutto, netto 8 199,24 zł, zostało wypłacone wnioskodawcy odrębnym przelewem.

Mając na uwadze powyższe, wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o wypłatę zaległych należności wraz z ustawowymi odsetkami. Wniosek ten wpłynął do organu emerytalnego w dniu 7 maja 2012r., po czym w dniu 16 maja 2012r., organ emerytalny wydał zaskarżoną decyzję.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Następnie Sąd Okręgowy przywołał treść art. 49a ustawy policyjnej zaopatrzeniowej i wskazał, że jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia na zasadach, określonych w art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy przywołał też treść art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, po czym zważył, iż z treści przytoczonych przepisów wynika jednoznacznie, że organ rentowy jest obowiązany do wypłaty odsetek tylko wtedy, gdy z winy organu doszło do opóźnienia wydania decyzji lub wypłaty świadczenia. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż po stronie organu emerytalnego nie doszło do żadnego opóźnienia, ani co do wydania decyzji, ani co do wypłaty świadczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że wydany w dniu 8 lutego 2012r. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, zmieniający wskazane wyżej decyzje organu rentowego i zobowiązujący tenże organ do ponownego przeliczenia i stosownego zwiększenia wysokości emerytury wnioskodawcy, wpłynął do organu rentowego w dniu 28 marca 2012r., zaś decyzja uwzględniająca ten wyrok została wydana w dniu 26 kwietnia 2012r.

Z tego, w ocenie Sądu Okręgowego wynika, że decyzja ta została wydana z zachowaniem wymaganego ustawowo terminu. Ponadto Sąd Okręgowy zważył, że w sentencji wyroku Sądu Apelacyjnego, brak jest stwierdzenia w zakresie odpowiedzialności organu emerytalnego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Okręgowy wskazał też, że organ emerytalny wydaje decyzje w oparciu o przedstawione dokumenty, czy to przez zainteresowanego ubezpieczonego, czy też przez instytucję, w której ubezpieczony pełnił służbę. Organ emerytalny wydając zaskarżoną decyzje z dnia 27 października 2009r., 17 grudnia 2009r. i 26 lutego 2010r., opierał się na informacji o przebiegu służby, nadesłanej przez Instytut Pamięci Narodowej i nie miał możliwości samodzielnej weryfikacji przedstawionej mu informacji.

Apelację od tego wyroku złożył ubezpieczony, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 49a policyjnej ustawy emerytalnej, który wskazuje, że jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia, na zasadach określonych w art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 13 października 1998r.o systemie ubezpieczeń społecznych.

W oparciu o taki zarzut ubezpieczony wniósł o:

1. zmianę wyroku i ustalenie wysokości ustawowych odsetek od emerytury policyjnej;
2. zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji, ubezpieczony podniósł między innymi, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2012r. uwzględnił jego roszczenia, nakazując organowi emerytalnemu zmianę decyzji i wypłatę zaległych należności. Organ emerytalny nie przestrzega prawa, począwszy od dnia 27 października 2009r. Polega to między innymi na nie zawiadomieniu wnioskodawcy o wszczęciu postępowania administracyjnego, nie przeprowadzeniu postępowania dowodowego zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a. Ubezpieczony przywołał też sporne okresy służby, które według niego nigdy nie mieściły się w katalogu ustawowym z art. 2 ustawy lustracyjnej. Wnioskodawca wskazał też na -procedury-, obowiązujące w zakresie obliczania na nowo emerytur policjantom przedstawione przez pracownika ZER na rozprawie przed Sądem Okręgowym. Ubezpieczony przywołał też obszerny fragment uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012r., według którego informacja o przebiegu służby sporządzona przez IPN jest tylko jednym ze środków dowodowych przed organem emerytalnym w sprawie ponownego ustalenia prawa do świadczenia. Ubezpieczony wskazał także na analogiczne stanowisko prawne Prokuratora Generalnego oraz na wypowiedź Marszałka Sejmu.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny akceptuje też ocenę prawna przyjętą w zaskarżonym wyroku, uznając jednakże wobec zarzutów apelacji, że wymaga ona uzupełnienia.

I tak należy wskazać, że na mocy art. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 24, poz. 145, zwanej dalej ustawą z dnia 23 stycznia 2009r., ewentualnie ustawą nowelizującą) po art. 13 w ustawie z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity Dz. z 2004r., nr 8, poz. 67 ze zm., zwanej dalej ustawą zaopatrzeniową) dodany został art. 13a.

Przepis ust. 1 art. 13a stanowi, że na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Zgodnie zaś z ust. 5 i 6 tego artykułu, przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby, sporządzonym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 i do tej informacji nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem nie podlega ona w żadnej formie zaskarżeniu w postępowaniu administracyjnym.

Jednocześnie, jak wynika z § 14 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 pażdziernika 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004r., nr 239, poz. 2404 ze zm.), środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby, jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji.

Tak więc, Sąd Apelacyjny, nie zgadza się z zarzutem apelacji ubezpieczonego, jakoby informacja o przebiegu służby, sporządzona przez Instytut Pamięci Narodowej, w trybie art. 13a ustawy policyjnej zaopatrzeniowej, nie była wiążąca dla organu emerytalnego. Wiążący charakter tej informacji wynika wprost z cytowanych wyżej przepisów. Czym innym jest zaś brak takiego związania dla sądu ubezpieczeń społecznych, który kierując się między innymi wskazywanym w apelacji wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012r. (sygn. akt K 36/09, ma obowiązek dokonania stosownej oceny, co do ukształtowania praw byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL, dopiero po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym. O takiej interpretacji art. 13a ustawy zaopatrzeniowej Policyjnej, świadczy też fragment uzasadnienia do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012r., który został wskazany w apelacji.

Sąd Apelacyjny, zauważa też, że sam ubezpieczony w uzasadnieniu do swojej apelacji zauważył, iż kwestionowana ustawa z dnia 29 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (-) przyjęła jako zasadę w odniesieniu do informacji IPN, wyłączenie jej spod rządów kodeksu postępowania administracyjnego. Nie wdając się w polemikę z ubezpieczonym dotyczącą przyczyn dla których ustawodawca tak postanowił, Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, iż w efekcie finalnym taki sposób regulacji oznacza, iż informacja o przebiegu służby jest dowodem w postępowaniu przed organem emerytalnym, który może wprawdzie ulec weryfikacji, także i przed tym organem, ale jedynie na podstawie obalenia domniemania zgodności z prawdą dokumentu urzędowego. Ubezpieczony, jak wynika z treści jego akt emerytalnych takiego dowodu nie przedstawił. Jednocześnie weryfikacja co do przebiegu służby ubezpieczonego miała miejsce dopiero na etapie postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych. Ta weryfikacja nie dotyczyła jednak w żadnym wypadku ustalenia, które zmierzałoby do obalenia domniemania zgodności z prawdą dokumentu urzędowego, a jedynie innej oceny charakteru pełnionej przez ubezpieczonego służby w kontekście art. 2 ustawy z dnia 18 pażdziernika 2004r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jednolity: Dz. U. z 2007r., Nr 63, poz.425 ze zm.)

Tak więc zarówno w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, jak i Sądem Apelacyjnym ustalono ponad wszelką wątpliwość, iż w tzw. spornych okresach służby, ubezpieczony pełnił ją będąc zaliczony w etatowy stan studentów Wyższej Szkoły Oficerskiej w Szczytnie i WSO w Legionowie, które to organy były zaliczane przez Instytut Pamięci Narodowej do organów bezpieczeństwa państwa. Okoliczność, iż Sąd Apelacyjny w swoim wyroku z dnia 8 lutego 2012r., dokonał innej interpretacji charakteru służby pełnionej przez ubezpieczonego w oparciu o art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. pozostaje bez wpływu na aktualne uprawnienia ubezpieczonego, a także nie obala prawdziwości dokumentu o przebiegu służby ubezpieczonego, wystawionego na żądanie organu emerytalnego przez Instytut Pamięci Narodowej.

Absolutnie nie można się także zgodzić ze stanowiskiem ubezpieczonego, jakoby za wskazaną przez niego interpretacją art. 13a ustawy policyjnej zaopatrzeniowej przemawiały stanowiska Prokuratora Generalnego oraz Marszałka Sejmu. Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, sądy powszechne są związane jedynie orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego, które mają moc powszechnie obowiązującą. Tak więc nie jest wiążący dla sądów powszechnych, w tym dla Sądu Apelacyjnego, sposób interpretacji poszczególnych norm prawnych, dokonywany przez inne osoby, czy organy, aniżeli te, o których stanowi Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd Apelacyjny nie podziela też zarzutów ubezpieczonego, które odnoszą się do nierozpoznanych przez Sąd Okręgowy zarzutów Surfera, co do przebiegu postępowania administracyjnego przed organem emerytalnym, poprzedzającym wydanie spornej decyzji.

Otóż zgodnie już z utrwalonym orzecznictwem w toku postępowania sądowego w ramach odwołania od decyzji wydanej przez organ emerytalny, nie są badane zarzuty odnoszące się do postępowania prowadzonego przez ten organ jak i ewentualna wadliwość decyzji administracyjnej wydanej w związku z naruszeniem przepisów postępowania przed jej wydaniem. Zasadność odwołania ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje poza przedmiotem tego postępowania.

Dlatego też wszelkie zarzuty odnoszące się do wad postępowania administracyjnego poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji są całkowicie nieuprawnione i nie podlegają ocenie Sądu Okręgowego oraz kontroli w postępowaniu apelacyjnym.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny podziela zaprezentowany w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego, sposób interpretacji art. 49a ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Stosownie do treści tego przepisu, jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia na zasadach określonych w art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2007r., Nr 11, poz. 74 ze zm.). Stosownie z kolei do treści art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na podstawie odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Dla oceny przysługiwania odsetek na podstawie cytowanego przepisu konieczne jest zastosowanie dalszych regulacji prawnych, do których ten przepis odsyła. W odniesieniu do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy, w której chodziło o ponowne ustalenie wysokości emerytury Surfera, zastosowanie ma przepis 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 1440), poprzez art. 11 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (-), który odsyła z kolei do regulacji przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS w sprawach nieuregulowanych w ustawie.

Przepisy te stanowią, że organ rentowy wydaje decyzje w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jednak w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego (przede wszystkim sądu ubezpieczeń społecznych) za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Powyższą zasadę stosuje się odpowiednio przy dokonywaniu wypłaty na podstawie decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokości. Modyfikacja tej zasady polega jedynie na uznaniu, iż wypłata świadczenia wynikająca z decyzji ponownie ustalającej wysokość świadczenia następuje w najbliższym terminie płatności albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Przepis art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS winien być interpretowany w zgodzie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007r., sygn. akt P 11/07 (OTK-a 2007, Nr 8, poz. 97). W uzasadnieniu powołanego wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przez pojęcie -wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności- z art. 118 ust. 1a należy rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa ubezpieczonego do świadczenia. Stąd też 30 - dniowy termin na wydanie decyzji w sprawie świadczenia i jego wypłaty, w razie, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez sąd, powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu. Trybunał Konstytucyjny zastrzegł tu wprawdzie, iż taki sposób interpretacji możliwy jest tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy, termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia bądź jego wysokość. Okoliczności, za które odpowiedzialność może ponosić organ rentowy, to między innymi błędna interpretacja przepisów czy zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu.

Wskazany wyżej sposób interpretacji art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajduje pełne odzwierciedlenie w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004r., II UK 485/03, a także wyrok z dnia 28 września 2011r., I UK 86/11, Lex Nr 110510) i jest w pełni akceptowany przez Sąd Apelacyjny, rozpoznający apelację ubezpieczonego.

Wracając do powołanego wyżej art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Sąd Apelacyjny stwierdza, iż przesłanką powstania obowiązku organu emerytalnego do wypłaty odsetek jest opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego lub w wypłacie tego świadczenia w stosownej wysokości po ponownym ustaleniu wysokości świadczenia. Nie wydaje się przy tym ulegać wątpliwości, że przewidziane w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy systemowej wyłączenie obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek nie jest zależne od wykazania, że organ rentowy nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia. Zawarte w tym przepisie określenie: "okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności" jest bardziej zbliżone znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia: "przyczyn niezależnych od organu", co oznacza, że organ emerytalny nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn, niezależnych od organu emerytalnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005 Nr 10, poz. 147).

Sąd Apelacyjny, zauważa też, iż reguły postępowania dowodowego prowadzonego przez organ emerytalny ustanowione zostały w odmienny sposób niż w Kodeksie postępowania administracyjnego, z którego wynika, że dowodem jest wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem (art. 75 § 1 k.p.a.). W postępowaniu emerytalno-rentowym obowiązuje natomiast zasada odwrotna - dowodem jest tylko to, co prawo za dowód uznaje i jako dowód dopuszcza. Wyjaśnienie okoliczności koniecznych do wydania decyzji w sytuacji, w której określone okoliczności mogą zostać wyjaśnione jedynie na podstawie dowodu (dowodów), którego przeprowadzenie w postępowaniu przed organem rentowym nie jest dopuszczalne, następuje zatem również przez sąd. W kontekście prawa do odsetek istotne jest więc stwierdzenie, czy organ emerytalny w ramach udzielonych mu kompetencji i nałożonych obowiązków podjął określone działania zmierzające do ustalenia prawa i wyjaśnienia związanych z tym okoliczności. Wobec takiej regulacji przyznanie lub podwyższenie świadczenia na mocy wyroku sądowego zmieniającego decyzję organu emerytalnego nie przesądza o obowiązku zapłaty odsetek od daty, od której świadczenie w stosownej wysokości powinno być wypłacone, jeżeli odsetki nie zostały przyznane tym wyrokiem. Uprzednia odmowa przyznania lub podwyższenia świadczenia mogła być spowodowana okolicznościami niezależnymi od organu rentowego. Takie ograniczenia dowodowe nie występują w procedurze cywilnej, zatem okoliczności te mogą być wykazywane wszelkimi dowodami. Indywidualnego zbadania wymaga zatem kwestia, czy odmowa przyznania świadczeń lub ich podwyższenia była następstwem okoliczności leżących po stronie organu rentowego.

Biorąc pod uwagę, że w sprawie sporna była kwestia, czy organ emerytalny ustalając ponownie wysokość świadczenia ubezpieczonego na mocy decyzji 27 października 2009r., związany był informacją o przebiegu służby wnioskodawcy, sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej, Sąd Apelacyjny, po przesądzeniu zasady, iż takie związanie dowodowe wobec organu emerytalnego miało tu miejsce, zauważa, iż organ ten w żadnym razie nie ponosi odpowiedzialności, o której mowa w art. 49a ustawy policyjnej zaopatrzeniowej w zw. z art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Konsekwencją powyższego stanowiska jest także uznanie, iż decyzja z dnia 26 kwietnia 2012r., jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, została wydana w terminie, o którym mowa w art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ emerytalny, wydał bowiem nową decyzję, przed upływem 30 dni od doręczenia mu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2012r., w której to decyzji określił ponownie wysokość emerytury wnioskodawcy, zgodnie z treścią tego wyroku, po czym wypłacił należne świadczenie za cały okres.

Trafnie przyjął zatem Sąd Okręgowy, iż w takiej sytuacji brak jest podstaw do uznania, że opóźnienie w przyznaniu ubezpieczonemu świadczenia w prawidłowej wysokości jest następstwem okoliczności, za które organ emerytalny nie ponosi odpowiedzialności, a tym samym decyzja organu jest prawidłowa.

Sąd Apelacyjny stwierdza zatem, że bezzasadne są zarzuty ubezpieczonego, sformułowane w apelacji, co do naruszenia przez Sąd Okręgowy, art. 49a ustawy policyjnej zaopatrzeniowej i art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd pierwszej instancji prawidłowo zinterpretował i zastosował oba wskazane w apelacji przepisy prawa materialnego.

Na marginesie swoich rozważań, Sąd Apelacyjny zauważa jeszcze, iż za wskazanym sposobem interpretacji cytowanych wyżej norm prawa materialnego nie przemawia załączony do pisma procesowego ubezpieczonego z dnia 17 października 2013r., wyrok Sądu Okręgowego wydany w innej sprawie. W szczególności, Sąd Apelacyjny nie jest związany dokonaną w tym wyroku interpretacją prawa materialnego.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

SĘDZIOWIE:

Genowefa Glińska
Bożena Lasota

 PRZEWODNICZĄCY:

 Aleksandra Tobiasz - Skrzypek