04-06-2009 :
Dwuczęściowy film Matthiasa Unterburga pokazuje działalność radzieckich tajnych służb po II wojnie światowej - zarówno w NRD, jak i RFN. (KGB in Deutschland: Attentäter und Agenten), Niemcy, 2006 r., czas trwania: 55 min
Mieszkańcy radzieckiej strefy okupacyjnej żyli w ciągłym zagrożeniu, a było czego się bać, bo o działalność spiskową oskarżano nawet 15-latków. Potem bez ceregieli umieszczano ich w tzw. obozach specjalnych, gdzie panowały terror i głód. Do chwili zlikwidowania obozów w roku 1950 - zmarła jedna trzecia spośród 154 tysięcy więźniów. Na wschodnich krańcach Berlina, w dzielnicy Karlshorst, sowiecka bezpieka miała swoją najważniejszą bazę poza granicami Związku Radzieckiego. Na 64 hektarach pilnie strzeżonego terenu urzędowało około 600 kadrowych oficerów. KGB miało tam także własne ośrodki kultury, klinikę, mieszkania oficerów i własną restaurację. W Berlinie rozpoczęła się wojna agentów. Stosowano cały wachlarz metod - od morderstw na zlecenie z użyciem specjalnych, często wyrafinowanych technik, poprzez "miodowe pułapki", jak nazywano pozorowanie uczucia do osoby mającej dostęp do cennych dokumentów. Stopniowo ciężar działania przejęła bratnia dla KGB - Stasi, enerdowskie ministerstwo bezpieczeństwa państwa, którego skrupulatni urzędnicy założyli obywatelom kilka milionów akt osobowych...
NKWD czyli Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych powołano do istnienia rok przed zakończeniem I wojny światowej. Początkowo organizacja ta zajmowała się wyłącznie sprawami organizacyjno-porządkowymi. Później stała się aparatem represji policyjnej. W latach 50. i 60. do stałego repertuaru działań KGB, następcy NKWD, należały zabójstwa, szantaże, porwania i zamachy. W krajach bloku wschodniego podporządkowanych Związkowi Radzieckiemu sowieckie władze utworzyły siostrzane instytucje. W NRD była nią od 1953 roku Stasi. Twórcy dokumentu wykorzystując dostępne materiały spróbują przedstawić działalność radzieckich służb specjalnych na terenie Niemiec.
Radzieckie służby mają na swoim koncie wiele akcji, które miały na celu zbudowanie aparatu represji i umocnienie władzy w Niemczech. Jedną z pierwszych operacji było aresztowanie doktora Wernera Linse'a. W 1952 roku został on uprowadzony na ulicy w Berlinie Zachodnim, a następnie przekazany KGB w Moskwie. Jedną z głośniejszych akcji była przeprowadzona pod koniec października 1967 roku próba wykradzenia rakiet z z lotniska wojskowego Zell koło Neuburga nad Dunajem, której podjęli się zwerbowani przez Rosjan architekt Manfred Ramminger i jego kierowca Josef Linowski. W kolejnych latach wiele osób poszło ich śladem i podjęło współpracę z KGB.
W wyniku nieudanego Puczu Moskiewskiego, który miał zapowiedz rozpadowi ZSRR, w grudniu 1991 roku zostało rozwiązane legendarne KGB. Na jego miejsce powstały dwie oddzielne organizacje : Służba Wywiadu Zagranicznego, działająca poza granicami federacji, oraz dbająca o wewnętrzny ład Federalna Agencja Bezpieczeństwa, przemianowana w 1993 roku na Federalną Służbę Kontrwywiadu (FSK). Miało to na celu podzielenie zasobów i możliwości KGB, aby nie zagroziła ona ponownie zachodzącym w Rosji przemianom. Była to decyzja słuszna, jednak jak okazało się później, bezowocna. Narodziny FSB, jej zadania i cele. 3 kwietnia 1995 roku ustawa o organach Federalnej Służby Bezpieczeństwa w Federacji Rosyjskiej przekształciła Federalną Służbę Kontrwywiadu w Federalną Służbę Bezpieczeństwa. Nazwa może się niektórym kojarzyć ze słynnym amerykańskim FBI, ale podobieństwo jest pozorne. FBI powstała do walki ze zorganizowaną przestępczością. Była nową, nieuwikłaną i nieskorumpowaną organizacją. FSB to w zasadzie zmieniony szyld nad II Zarządem Głównym KGB (kontrwywiadowczym) i pozostałymi, skierowanymi do wewnątrz państwa strukturami tej organizacji. Zadania FSB oficjalnie obejmują: kontrwywiad, służby graniczne, walkę z korupcją, terroryzmem i zorganizowaną przestępczością, jak również likwidowanie "zagrożeń dla porządku konstytucyjnego, oraz suwerenności i integralności Federacji Rosyjskiej" (cokolwiek by to nie znaczyło). Prócz niezliczonej armii agentów i urzędników FSB posiadała też kontrolę nad Federalną Strażą Graniczną, oraz jednostkami specjalnymi i antyterrorystycznymi, takimi jak słynna "Alfa" czy "Wympieł". Jest to w zasadzie państwo w państwie, z własną administracją, armią i wszelkimi służbami. A w zasadzie państwo ponad Rosją.
W swych działaniach Federalna Służba Bezpieczeństwa posiada bardzo szeroką autonomię, niewyobrażalną w innym kraju. Szef FSB posiada status równy ministrowi i stopień generała armii, a jego funkcjonariusze w zasadzie stoją ponad prawem. Trudno sobie wyobrazić, aby ktoś im się przeciwstawił, nawet jeśli ich działania są na granicy prawa, lub nawet ją przekraczają. Według wspomnianej wcześniej ustawy z 1995 roku, funkcjonariusze FSB mają prawo wejść wszędzie i aresztować każdego bez decyzji sądu, ?jeśli istnieją wystarczające dowody na fakt popełnienia przestępstwa". Mają prawo w swych działaniach użyć broni i wszelkich dostępnych środków. Oczywiście istnieją organy kontrolne, ale dla zwykłego obywatela czy milicjanta równie odległe i nieprzychylne, co jakiś minister, czy nawet sam prezydent. "Po co pchać ręce w tryby państwowej machiny" - myśli taki człowiek, nauczony radziecką praktyką. A Federalni przyjdą, zrobią swoje i pójdą. Kto będzie pytał czy mieli prawo?
Zakres działań i posiadanej przez FSB władzy wzrastał z czasem. W roku 1998 szefem tej organizacji został mianowany przez Borysa Jelcyna młody, zdolny polityk, były agent KGB w Niemczech - Władimir Putin. Pod jego czujnym okiem służba rosła w siłę i skutecznie zwalczała głównie opozycję wobec Jelcyna, prawicowych dysydentów i związki zawodowe. Silne służby specjalne sięgały po władzę, a sztandarowym tego przykładem stał się szef FSB. Borys Jelcyn namaścił Władimira Putina na premiera, a potem swojego następcę na stanowisku prezydenta. 7 maja 2000 roku Władimir Władymirowicz Putin został prezydentem Rosji.